اسرار گیاهان دارویى ؛ ص880
گیاه
کدوحلوایى
نامهاى
دیگر: قرع- قرح- یقطین.Courge -Citrouille .
مشخصات:
گیاهى است از خانواده کدو,Cucurbitaceae یکساله علفى و خزنده، انواع مختلف دارد و میوه آن بسته به نوع کدو
شکل مىگیرد. برگهاى آن قلبى، پهن با دمبرگ بلند پوشیده از کرک زبر و گلهاى آن
زردرنگ به صورت گل ماده و گل نر روى یک پایه قرار دارند. ریشهاش باریک و بلند و
کمى شیرین و سکرآور است. کدو در اغلب مناطق کشور کاشته مىشود.
اسرار گیاهان دارویى، ص: 881
میوه کدوحلوایى
طبیعت
آن: سرد و تر است.
ترکیب
شیمیایى: در یک صد گرم قسمت قابل خوردن کدوحلوایى بطور خام مواد زیر وجود دارد:
آب
91 گرم- پروتئین 1 گرم- چربى 1/ 0 گرم- مواد قندى و هیدراتهاى کربن 4/ 5 گرم-
خاکستر 8/ 0 گرم- کلسیم 21 میلىگرم- فسفر 44 میلىگرم- آهن 8/ 0 میلىگرم- سدیم 1
گرم- پتاسیم 340 میلىگرم- تیامین 05/ 0 گرم- رایبوفلاوین 11/ 0 میلىگرم- نیاسین
6/ 0 گرم.
ویتامینهاى0061
A واحد بین الملل و9 C میلىگرم و در آن وجود دارد.
خواص
درمانى: 1- اگر آن را بخورید انسداد مجارى را باز مىکند، مدّر است، براى
رفع یرقان مفید مىباشد، براى پیشگیرى از انواع سرطان مفید است و خطر ابتلا به
سرطان ریه، ناى، معده، مثانه، حنجره و پروستات را کاهش مىدهد.
2-
اگر بدون شکر پخته و خورده شود. قدرت حافظه را زیاد مىکند، خنک کننده است، عطش را
تسکین مىدهد، براى افراد گرممزاج و صفراوى غذاى مناسبى است، گرمى و التهاب کبد
گرم را فرومىنشاند.
3-
مرباى کدو بدن را تقویت نموده و ضعف بدن را زایل مىنماید و لاغرى غیر طبیعى را
مرتفع مىسازد و قدرت و نشاط فراوان به انسان مىدهد.
4-
آن را بپزید بعد با فشار آب آن را بگیرید و 150 تا 300 گرم از آب آن را با عسل
مخلوط نموده بخورید. ملیّن و مسهل معتدلى است و اگر آب آن را با تمر هندى و شکر
مخلوط کنید و بخورید
اسرار گیاهان دارویى، ص: 882
مسهل صفراى سوخته و
پاککننده رودهها و کلیه است و براى تسکین تبهاى گرم نافع مىباشد، براى تسکین
حرارت دماغ، وسواس و جنون و سر دردهاى گرم نافع است.
5-
آن را با آب به یا آبغوره یا آب انار یا سرکه در روغن بادام شیرین یا روغن زیتون
بپزید و بخورید. خونساز است و براى افراد گرممزاج و صفراوى و تبهاى گرم بسیار
شفابخش است.
6-
آن را سرخ کنید و بخورید. اسهال را بند مىآورد.
7-
گوشت کدوى تازه و خام را ضماد کنید. زخم سوختگى را درمان مىکند.
8-
مقدارى کدوحلوایى کاملا پخته شده را له کنید و بصورت بمالید و پس از نیم ساعت
بشویید، پوست صورت را زیبا مىکند.
9-
آب خام آن را با روغن گل سرخ مخلوط نموده و در گوش بچکانید. براى رفع درد گوش نافع
است.
10-
کدوى پخته شده را روى قسمتهاى معده و کبد و کلیه ضماد کنید. مسکّن حرارت و التهاب
آنها مىباشد.
11-
آن را بکوبید و بر پیشانى اطفال ضماد کنید. ورم گرم سر و پیشانى و همچنین سر درد
گرم و خشکى دماغ و بىخوابى او را درمان مىکند و اگر آن را بر چشم ضماد کنید براى
رفع ورم گرم چشم مفید است.
انواع
کدو
اسرار گیاهان دارویى، ص: 883
12- سر را با آب کدو بشویید
و از آن هم بخورید. براى تسکین سر درد گرم و خواب آوردن مفید است.
13-
اگر آب کدو را در دهان قرقره و مزمزه کنید، درد دندان گرم را تسکین مىدهد.
14-
چند قطره آب کدوى خام را با چند قطره شیر انسان مخلوط نموده و در گوش و بینى
بچکانید، براى رفع سرسام و هذیان و ورمهاى گرم و بىخوابى مفید است.
تذکر:
براى پیران و سردمزاجان و در مناطق سرد خوب نیست و موجب سستى و بىحسى معده و
رودهها مىشود و ایجاد نفخ و بىاشتهایى مىکند و باعث قولنج مىگردد.
پوست
کدو
خواص
درمانى: 1- خوردن خشک آن براى درمان بواسیر و رفع خونریزى از آلات داخل شکم مفید
است.
2-
خشک آن را نرم بسایید و بر زخم بپاشید. از خونریزى زخم جلوگیرى مىکند.
3-
آن را بخشکانید بعد بسوزانید و خاکسترش را با سرکه مخلوط نموده و هر شب مثل مرحم
بر موضع بمالید، لکهاى بهق و لکهاى سفید بدن یا برس را برطرف مىسازد.
4-
پوست خام کدوحلوایى را ضماد کنید، سوختگىهاى شدید را درمان مىکند.
روغن
کدو
خواص
درمانى: اگر هر روز چند بار آن را بو کنید و هم هر شب بر سر بمالید. مالیخولیا و
سرسام را درمان مىکند.
روغن
تخم کدو
خواص
درمانى: 1- آن را بخورید. ضد انگل است، تونیک اعصاب مىباشد، براى رفع یبوست دماغ
و بىخوابى و تبهاى گرم و دلپیچه صفراوى بسیار مؤثر است.
2-
آن را با دم الاخوین که نرم ساییده شده باشد و یا با خود تخم کدو که خوب کوبیده
شده باشد خمیر نموده و ضماد کنید. براى درمان زخمهاى سر و بدن اطفال و زخمهاى
گوشه دهان و بناگوش و زخمهاى آلت تناسلى مرد مفید مىباشد.
برگ
کدو
خواص
درمانى: تازه آن را بکوبید و ضماد کنید. انواع سوختگى را درمان مىکند، خستگى و
کوفتگى دست و پا را برطرف مىسازد.
اسرار گیاهان دارویى، ص: 884
گل کدو
خواص
درمانى: هر بار سه مثقال از آن را مثل چاى دم کنید بعد آب صافکرده آن را بنوشید،
سیاهسرفه را درمان مىکند.
تخم
کدو
طبیعت
آن: سرد و تر است.
ترکیبات
شیمیایى در هر 100 گرم مغز تخم کدوى خشک و خام مواد زیر وجود دارد:
آب
4/ 4 گرم- پروتئین 29 گرم- چربى 7/ 46 گرم- مواد قندى و سایر هیدراتهاى کربن 13
گرم- خاکستر 9/ 4 گرم- کلسیم 51 میلىگرم- فسفر 1144 میلىگرم- آهن 2/ 11
میلىگرم- تیامین 24/ 0 میلىگرم- رایبوفلاوین 19/ 0 میلىگرم- نیاسین 4/ 2
میلىگرم- پروتئاز تریپسین و کاروتنوئید شامل بتاکاروتن.
ویتامین07
A واحد بینالمللى در آن وجود دارد.
خواص
درمانى: 1- آن را بخورید. تسکین دهنده است، براى رفع خشونت سینه و خروج
اخلاط خونى از سینه و تسکین سرفه گرم نافع است، بدن را چاق مىکند، زخم رودهها و
مثانه که از اخلاط گرم حاصل شده باشد و سوزش مجراى ادرار را بهبود مىبخشد، از
انواع سرطان پیشگیرى مىکند.
2-
هر روز 10 گرم مغز تخمه کدوى سفید را دم کنید و بخورید. براى دفع کرم کدو نافع
است.
3-
شیره آن را بگیرید و با آب یا شیر بپزید و بخورید، بىخوابى که از تب یا عطش باشد
را برطرف مىسازد، عطش که از تب باشد را تسکین مىدهد، درد آلت تناسلى را که از
اثر ورم داخل آن باشد درمان مىکند.
4-
اگر صبحها ناشتا مغز آن را در یک فنجان آب شیره بکشید و بخورید یبوست شدید را
درمان مىکند. مقوى قواى تناسلى است.
تخم
کدوى هندى
ترکیب
شیمیایى: آلکالوئید کوکور بىتین- روغن ثابت- قند- نشاسته- مایوزین- ویتلین- رزین
اسید.
خواص
درمانى: 1- آن را بخورید. ملیّن و تونیک و محلّل و مقوّى و تببر است،
بیمارىهاى کلیه و مجارى ادرار و التهاب رودهاى و بواسیر را درمانى مىکند.
2-
از خاکستر سوخته آن براى معالجه بیمارى سوزاک استفاده مىشود.[1]
اسرار گیاهان دارویى ؛ ص879
کتیرا
نامهاى
دیگر:Tragacanth -Gomme adragante .
مشخصات:
کتیرا صمغ یا شیرهیى است که از ساقه گیاهى به نام گون گرفته مىشود. این گیاه
گونههاى مختلفى دارد. بر اثر شکافى که در ساقه گون (محل اتصال ساقه و ریشه) وارد
مىشود این صمغ کمکم از آن جارى مىگردد و پس از مدت کوتاهى خشک مىشود.
طبیعت
آن: عده زیادى آن را از نظر گرمى و سردى معتدل و از نظر رطوبت مرطوب
مىدانند ولى عده دیگرى سرد و خشک مىدانند.
اسرار گیاهان دارویى، ص: 880
ترکیب شیمیایى: 15- 10 درصد
آب- 4- 3 درصد مواد معدنى- 3 درصد نشاسته- ماده تراگاکانتین که متشکل است از
اورونیک اسید که به چند مولکول قند آرابینوز متصل است- با سورین شامل گالاکتورونیک
اسید متصل به قندهاى گالاکتوز و کسیلوز.
خواص
درمانى: 1- اگر 5 تا 15 گرم از ساییده شده آن در روز خورده شود. غلیظکننده
خون و مواد رقیق و بطور کلى نرمکننده است و حدّت اخلاط و حدّت داروهاى گرم را که
خورده مىشود تسکین مىدهد و معده را تقویت مىبخشد ضمنا کمى ملّین و مسهل است.
2-
پودر آن را با شیر تازه بز مخلوط کنید و بخورید. براى بند آوردن خونریزى از سینه و
سایر اعضاى داخلى، رفع سرفه، خشونت سینه و حلق و زخمهاى ریه و گرفتگى آواز نافع
است.
3-
آن را با مغز بادام کوبیده و شکر و نشاسته مخلوط کنید و بخورید. مقوى و چاق کننده
است.
4-
آن را نرم بکوبید و با عسل به صورت قرص درآورید و قرصها را در دهان نگهدارید و
آب آن را فروبرید، سرفه را تسکین مىدهد.
5-
آن را در آب گرم حل کنید و به موها بمالید. از موخوره جلوگیرى مىکند
6-
کتیراى سفید گل را روى پیله چرکى لثه بگذارید و بخوابید تا سر باز کند.
7-
سائیده آن را با آب برگ گل شببو مخلوط کنید و هر صبح و شب بر موضع ضماد کنید،
سالک را درمان مىکند.[2]
[1] حاجى شریف، احمد، اسرار گیاهان دارویى، 1جلد، حافظ نوین - تهران، چاپ: چهارم،
1386 ه.ش.
[2] حاجى شریف، احمد، اسرار گیاهان دارویى، 1جلد، حافظ نوین - تهران، چاپ: چهارم،
1386 ه.ش.