تصاویر مندرج در نگارخانه نرم افزار :
طب اسلامی نور1/5
بعد از کمی ویرایش (سایز متوسط)
-------------------------------------------
--------------------------------------------------
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى ؛ ج2 ؛ ص251
خواص
درمانى جو دو سر :
جو
دوسر اثر تقویت کننده، مدر، ملین، مسکن و التیام دهنده زخمها دارد. جو دوسر عارى
از پوشش و پوستههاى خارجىgruau اگر در
شیر یا جوشانده گوشت گوساله پخته شود غذاى بسیار خوب و مقوى را تشکیل مىدهد و از
آن جهت تقویت اطفال رفع
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج2، ص: 252
ضعف دوران نقاهت و همچنین
براى افراد مسن مىتوان استفاده کرد و اگر چنانچه بیمار در مراحل ضعف مفرط باشد مىتوان
به جوشانده مذکور یک زرده تخممرغ نیز افزود.
جوشانده
20 گرم جو دوسر داراى پوشش خارجى اثر مدر دارد و در رفع نقرس سنگ کلیه آب آوردن
انساج عدم دفع ادرار، دردهاى کلیه و مثانه، بروز خارش دانههاى جلدى، بیخوابیها،
سرفه، ورم حلق و حنجره اخلاط خونى، التهاب و ورم دستگاه هضم و مجارى دفع ادرار
اثرات شفا بخش ظاهر مىکند.
جو
دو سر بو داده پس از آنکه به صورت آرد در آمد اثر ملین ظاهر مىکند و اگر جوشانده
آن به صورتى که قهوه تهیه مىگردد به دست آید و به مقدار 2 تا 3 فنجان در روز به
مدت 2 یا 3 روز صبح ناشتا مصرف شود در رفع یبوست و ایجاد لینت و همچنین در درمان
بواسیر تأثیر مىکند.
پوشش
میوه آن در قنادى و لیکورسازى جهت معطر ساختن لیکورها، کرمها، شکلاتها و غیره به
کار مىرود.
در
استعمال خارج جو دوسر پخته شده در سرکه اگر به صورت ضماد و به حالت خیلى گرم بر
روى عضو اثر داده شود درد پهلو، لمیاگو و قولنجها را تسکین مىدهد.
خمیر
حاصل از آرد جو دوسر مخلوط با مخمر ماءشعیر که باز شده باشد در درمان اولسرهاى
عفونى، زخمهاى دیر علاج و در التیام آنها تأثیر دارد. جوشانده حاصل از کاه این
گیاه اثر مشابه ضماد آرد ظاهر مىکند و اگر به صورت حمامهاى موضعى به کار رود در
رفع ناراحتیهاى نقرس، رماتیسم، درد کلیه، اختلالات مجارى ادرار و درمان دانههاى
جلدى و غیره کمک موثر مىنماید. کاه جو دوسر داراى ویتامینA است.
صور
دارویى:
سولفات
هوردنین در مصارف داخلى به مقدار 1 تا 3 گرم به صورت حب یا مخلوط در یک پوسیون در
اشخاص بالغ ولى به مقدار 05/ 0 گرم بر حسب هر یک از سنین عمر، در اطفال تنقیه
محلولهاى داراى 25/ 0 تا 75/ 0 گرم از هوردنین تزریقات زیر جلدى
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج2، ص: 253
محلولات استریل آن به مقدار
25/ 0 تا 75/ 0 و حتى یک گرم که جمعا در 1 یا 3 بار در روز تزریق گردد.
محل
رویش:
در
گیلان: آستارا، آذربایجان: تبریز، شرق اصفهان، لرستان: درود خوزستان: اهواز، فارس:
بوشهر، پرسپولیس کرمان: در 1900 مترى، جیرفت، خراسان: تربت حیدریه و اطراف آن
مىروید و پرورش مىیابد.[1]
در
مغرب ایران، اراک، لرستان: درود. خوزستان: پل خیرآباد در ارتفاعات 450 مترى 25
کیلومترى هفت گل فارس چنقه و خور در ارتفاعات 2000 مترى مىروید و پرورش مىیابد.[2][3]
دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام ؛ ص270
خواص
طبى جو دوسر
جو دوسر از نظر طب سنتى ایران معتدل یعنى نه سرد است و نه گرم.
البته عدهاى عقیده دارند که این گیاه کمى خشک است.
1) جو دوسر طبق تحقیقاتى که اخیرا انجام گرفته،
در کاهش کلسترول خون اثر معجزه آسایى دارد و براى این منظور
باید جو دوسر را بدون اینکه سبوس آن گرفته شده باشد، مصرف کرد.
2)
تقویتکنندهى اعصاب است.
3)
ضدعفونىکنندهى بدن مىباشد.
4)
تقویتکنندهى بدن مىباشد.
5)
ادرارآور و ملیّن است و یبوست را برطرف مىکند.
6)
تقویتکنندهى قلب و خون است.
7)
تسکیندهندهى درد است.
8) براى دفع سنگ کلیه و مثانه مفید است و بدین منظور باید مقدار
بیست گرم از آن را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت چند
دقیقه بگذارید بجوشد، سپس از آن استفاده کنید.
9) براى برطرف کردن درد کلیه، رفع بیخوابى، از بین بردن سرفه و ورم گلو
نیز مىتوان
از این جوشانده استفاده کرد.
10) براى تقویت اطفال و افراد مسن و برطرف کردن ضعف بیماران
در دوران نقاهت، باید جو دوسر را با شیر بجوشانید و به این افراد بدهید.
اگر ضعف، خیلى زیاد باشد، مىتوان یک زردهى تخممرغ را نیز به
این جوشانده اضافه نمود.
11)
براى رفع خارش، از جوشانده ى جو دوسر استفاده کنید.
12) جوشاندهى جو دوسر در برطرف کردن بیمارىهاى پوستى
و اخلاط خونى نیز مؤثر است.
دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام، ص: 271
13) براى رفع یبوست و درمان بواسیر، مىتوانید جو دوسر را بو دهید،
سپس آن را آرد کنید، یک قاشق چاىخورى از آن را در یک فنجان
آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه دم کنید. این چاى را به مدت سه روز،
هر روز صبح ناشتا بنوشید.
14) جو دوسر بهترین دارو براى تقویت قلب و نیز اشخاصى است
که در معرض حملهى قلبى قرار
دارند.
15) جو دوسر قند خون را متعادل مىکند و آنهایى
که به بیمارى دیابت مبتلا هستند، باید
هر روز از این گیاه استفاده کنند.
16) جو دوسر بهترین دارو براى رودهى بزرگ است،
زیرا حجم مدفوع را افزایش مىدهد و
روده را تمیز مىکند.
17)
براى لاغر شدن، هر روز جو دوسر بخورید.
18)
اگزما را درمان مىکند.
19) براى برطرف کردن کمردرد، پهلودرد و اسپاسمهاى عضلانى،
جو دوسر را با سرکه مخلوط کنید، بپزید و به صورت
ضماد گرم روى عضو دردناک بگذارید.
20) براى درمان زخمهایى که دیر بهبود مىیابند، جو دوسر را آرد کنید،
با الکل سفید،
مخلوط نمایید و روى این قبیل زخمها بگذارید.
21) جو دوسر را آرد کنید، در وان حمام بریزید و در آن دراز بکشید.
این نوع حمام
بیمارىهاى پوستى، درد کلیه، نقرس و رماتیسم را برطرف مىکند.
22) این گیاه اثر ضد سرطان دارد.
استفادهى مداوم از این گیاه از سرطان جلوگیرى
مىکند.[4]
معارف گیاهى ؛ ج8 ؛ ص73
معارف گیاهى، ج8، ص: 73
خواص درمانى گیاه جو دوسر
جدیدترین تحقیقات علمى در مورد مصرف عصاره جو دوسر
براى رفع ناتوانى جنسى و سایر ناراحتیها
از
قرنها پیش حکماى طب سنتى کهن، جو دوسر وحشى را منبع غنى انرژى حیاتى مىدانستند و
براى رفع ناراحتیهاى ناشى از ضعف و سستیها تجویز مىکردند و حالا تحقیقات علمى
جدید این راز کهن را براى متجددین عصر حاضر که به گفتهها و تجربیات کهن طب سنتى
با نظر شک و تردید مىنگرند، روشن ساخته است زیرا در تحقیقات جدید نشان داده شده
است که جو دوسر بسیار انرژىزا مىباشد.
بررسیهاى
باستانشناسى قرائنى را به دست مىدهد که قرنها قبل از اینکه گیاه جو دوسر به صورت
یک غله مورد کشت و کار بشر قرار گیرد، بهطور وحشى در قسمتى از کوههاى آلپ سوئیس
مىروییده است. غذایى به نامMuesli که از جو دوسر تهیه
مىشود هنوز در سوئیس شهرت دارد و مصرف آن معمول است.
انگلیسیها
و ایرلندیها نیز از قرنها پیش خوراک محبوبى دارند که با جو دوسر تهیه مىشود و آن
راPorridge مىنامند.
معارف گیاهى، ج8، ص: 74
تا حدود 200 سال قبل در
محافل دارویى گیاهى آلمان گزارشهایى منتشر مىشد و طى آن اعلام مىکردند که جو
دوسر داراى خاصیت گوناد تروپیکس[6] است یعنى
محرک جنسى مىباشد و پس از آن در یکى دو قرن اخیر این شایعه کمکم به فراموشى
سپرده شده بود تا اینکه تحقیقات علمى اخیر نشان داد که جو دوسر خاصیت تحریک و
تقویت کنندگى جنسى دارد.
در
سال 1978 محققان مؤسسه تحقیقات پیشرفته در امور جنسى انسان در سانفرانسیسکو از یک
حادثه تصادفى که در چین کمونیست آن زمان اتفاق افتاده بود الهام گرفته و به عنوان
موضوعى براى یک رشته تحقیقات علمى استفاده کردند. واقعه مزبور از این قرار است:
ظاهرا چینیها در آن زمان از پرورش ماهى کارپ براى تولید پروتئین در مقیاس گستردهاى
استفاده مىکردند و در آن دوران اغلب پرورش دهندگان از پایین بودن تحرک جنسى ماهى
کارپ و در نتیجه کم بودن توالد و تناسل و تکثیر و پایین بودن راندمان شکایت داشتند
و در جستجوى چارهاى براى این مسئله بودند. تصادفا روزى یکى از زارعین چینى که در
مزرعهاش واقع در نزدیکى محل پرورش ماهى کارپ، جو دوسر کاشته بود در فصل درو کمى
زودتر از رسیدن محصول اقدام به برداشت محصول کرد ولى چون گیاه کاملا خشک نشده بود
و کمى سبز بود و زارع نمىتوانست آن را مانند سایر دانههاى مزرعهاش انبار کند،
ناچار آن را به عنوان یک ماده غذایى در استخرهاى پرورش ماهى کارپ ریخت که به مصرف
غذاى ماهیها برسد. پس از مدتى زارع با کمال تعجب و ناباورى مشاهده کرد که فعالیت
جنسى و تماسهاى جنسى بین ماهیها بهطور محسوسى افزایش یافته است. این حادثه نه
تنها در منطقه و در چین بلکه کمکم در جهان شایع گردید و موضوع پروژههاى تحقیقاتى
مؤسسه تحقیقاتى سانفرانسیسکو قرار گرفت. البته با قبول اینکه گیاه جو دوسر سبز
ممکن است موجب تحریک جنسى در ماهى شود
معارف گیاهى، ج8، ص: 75
معلوم نیست که این عکس العمل
در انسانها نیز وجود داشته باشد، ولى بههرحال روزنهاى است که مىتوان آزمایشهایى
را در این باره آغاز نمود.
مواد
شیمیایى موجود در جو دوسر
طى
چند سال بعد، مواد عامل و مغذى موجود در جو دوسر بهطور وسیعى مورد بررسى محققان و
کارشناسان قرار گرفت.
ترکیبات
شیمیایى عمده و فعّال موجود در جو دوسر زیاد است و از جمله ویتامین کمپلکس، ویتامینهاى
و و مواد معدنى سلیسیوم، پتاسیم و زینک مىباشد (توجه شود که جو دوسر غنیترین منبع
گیاهى زینک است) و بعلاوه داراى قندهاى پولى ساکارید نظیر بتا گلوکان[7] و همچنین انواع پروتئین نظیر
پپتیدها[8] و اسیدهاى آمینه و انواع
چربیهاى اشباع نشده و مواد مغذى دیگرى نظیر فلاوونوئیدها[9]، پولى فنولها[10]، وانیلوگلى کوزید[11] و سرانجام ترى گونللین[12] مىباشد و به زبانى دیگر آنچه
خوبان همه دارند، جو دوسر تنها دارد.
از
همه مهمتر این است که جو دوسر داراى مقدار زیادى فایبر مىباشد که اثر آن در کاهش
کلسترول تأیید شده است. و بعلاوه فایبر از فاکتورهایى است که در پیشگیرى
ناراحتیهاى جهاز هاضمه نیز بسیار کمک مىکند.
بررسىهاى
وسیع در مورد ترکیبات شیمیایى موجود در جو دوسر منجر به جدا کردن 24 نوع ترکیبات
مختلف فنولى شده است که همه آنها در مقابله با اکسید کنندهها فعال هستند. یعنى از
ضد اکسیدکنندهها هستند. مواد و ترکیبات ضد اکسید کنندهها قادرند که عکس العمل
رادیکالهاى آزاد مخرّب اکسیدکننده در بدن را سرکوب نمایند و در نتیجه با فرآیند
پیرى مبارزه نمایند.
معارف گیاهى، ج8، ص: 76
تنطورهاى هوموپائى جو دوسر براى درمان بىخوابى-
افسردگى[13] و فشارهاى روانى و اعصاب مؤثر است
و در بازار دارویى جهان عرضه مىشود.
بعلاوه از جو دوسر به علت خواص کاهش حساسیت[14] که دارد
اغلب براى درمان ناراحتیهاى پوستى، بخصوص در موارد خارشهاى پوستى
ناشى از اکزما، آبله مرغان،
جوشهاى آکن و آفتاب سوختگى استفاده مىشود.
خواص
متعدد و متنوع جو دوسر در درمان ناراحتىهاى مختلف انگیزهاى براى تشویق دانشمندان
در سراسر جهان شده و تحقیقات گستردهاى براى تجزیه گیاه و پى بردن به تمام ترکیبات
مختلف موجود در گیاه به عمل آمده است. مثلا وجود ماده آونین[15] در جو دوسر که یک ماده مقوى و
نیروبخش است براى تحریک سیستم اعصاب مرکزى مفید است. و به علت وجود این ماده اگر
جو دوسر مخلوط با علوفه به اسب داده شود موجب تهییج و تحریک شدید اسب مىشود.
بررسیهاى
کلینیکى، یافتههاى غیر قابل انتظارى را در مورد جو دوسر آشکار ساخته است، خاصیت
آنتى بیوتیک، کاهش هوس شدید به نیکوتین در مورد معتادان به دخانیات، درمان
اختلالات سیستم جنسى و ... همه از خواص جو دوسر است.
خاصیت
درمان اختلالات سیستم جنسى آن اخیرا در دنیا طوفانى از هیجان را براى دانشمندان
برانگیخته است.
آزمایشهایى
که درباره جو دوسر از نظر ناراحتیهاى جنسى به عمل آمده است
تا
چندى پیش اغلب تصور مىکردند که ماده طبیعى که عملا خاصیت تحریک جنسى داشته باشد
وجود ندارد و آنچه که برخى از مردم از مادهاى به عنوان محرک جنسى تعریف مىکنند
فقط تصور تلقینى است که در فکر آنها وجود دارد. ولى در عمل و در جریان آزمایشهاى
مواد مختلف گاهى حوادثى رخ مىدهد و دیده مىشود
معارف گیاهى، ج8، ص: 77
که مثلا یک ماده بخصوص و یا
مخلوطى از چند ماده موجب بروز نتایج خارق العادهاى مىشوند در این قبیل موارد است
که متدولوژى علمى به کمک دانشمندان آمده و با استفاده از روشهاى علمى کشفیات جالبى
رخ مىدهد.
مثلا
وقتى محققان، مؤسسه تحقیقات پیشرفته در مورد اختلالات جنسى در انسان، داستان چینى
آثار جو دوسر سبز در تحریک ماهیها را شنیدند بىدرنگ مطالعاتى را آغاز نموده و
منابع علمى و کمپانیهاى دارویى آثار احتمالى عصاره جو دوسر در رفع ناراحتیهاى جنسى
در انسان را مرور نمودند و خوشبختانه قراین و شواهدى یافتند که مشوق آنها شد تا
تحقیقات علمى در مورد آثار شفابخش عصاره جو دوسر را از این نظر آغاز کنند. این کار
ابتدا در سوئیس شروع شد و یک کمپانى سوئیسى برنامهاى را براى تهیه عصاره خالص جو
دوسر سبز تهیه نمود. در این برنامه مخلوطى از عصاره جو دوسر و چند گیاه دیگر
نیروبخش که در عین حال ضد استرس و فشارهاى روانى بودند، مورد بررسى قرار گرفتند.
عصاره گیاهان دیگرى که در این مخلوط وارد شده و مورد بررسى قرار گرفتند شامل عصاره
گزنه و عصاره سنجد تلخ[16] بود.
معارف گیاهى ؛ ج8 ؛ ص82
معارف گیاهى، ج8، ص: 82
چکیده
مصرف
جو دوسر در موارد زیر ممکن است مفید باشد:
-
عنن و ناتوانى جنسى؛
-
کاهش کلسترول؛
-
ناراحتى جهاز هاضمه؛
-
مبارزه با اکسیدکنندهها؛
-
مبارزه با پیرى زودرس؛
-
بىخوابى
-
دپرسیون و استرس؛
-
حساسیت و آلرژى؛
-
ناراحتیهاى پوستى؛
-
خارش پوست (اکزما، ابله مرغان و آفتاب سوختگى)؛
-
تحریک سیستم اعصاب مرکزى؛
-
آنتى بیوتیک؛
-
هوس شدید به دخانیات؛
-
عفونت مجارى تنفسى؛
-
تصلب شریانها؛
-
ضعف و سستى؛
-
فرسایش فکرى و مغزى؛
-
کمبود ویتامین؛
-
آثار پرتوهاى هستهاى؛
-
ضد اسهال؛
-
ضد خونریزى؛
-
روماتیسم؛
-
انسداد در پروستات.[23]
[1] ( 1)- گیاهان دارویى، دکتر على زرگرى، ج 3، ص 272.
[2] ( 2)- همان، ص 271.
[3] نورانى، مصطفى، دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى (نورانى)،
12جلد، ارمغان یوسف - قم، چاپ: اول، 1384 ه.ش.
[4] دریایى، محمد، دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام بر اساس طب الأئمه علیهم
السلام، 1جلد، پیام کتاب - تهران، چاپ: اول، 1388 ه.ش.
[5] ( 1). براى شناخت جو دوسر از نظر گیاهشناسى و سایر خواص درمانى به کتاب معارف
گیاهى، ج 1 تحت عنوان یولاف مراجعه شود.
[6] ( 1).Gonadtropics
[7] ( 1).Beta glucan
[8] ( 2).Peptides
[9] ( 3).Flavonoids
[10] ( 4).Poly phenols
[11] ( 5).V anilloglycosides
[12] ( 6).Trigonelline
[13] ( 1).Depression
[14] ( 2).Hypoallergenic
[15] ( 3).Avenin
[16] ( 1).Hippophae (Sea buckthorn ) براى اطلاع و آشنایى با سنجد تلخ به ج 5 کتاب معارف گیاهى
مراجعه شود
[17] ( 2).Choline
[18] ( 3).Acetyl Choline استرى از کولین است.
[19] ( 4).Histamine
[20] ( 5).Lecithin
[21] ( 1).Arteriosclerosis تصلب یا سخت شدن دیواره شرائین کوچک
[22] میر حیدر، حسین، معارف گیاهى، 8جلد، دفتر نشر فرهنگ اسلامى - تهران، چاپ:
هفتم، 1385 ه.ش.
[23] میر حیدر، حسین، معارف گیاهى، 8جلد، دفتر نشر فرهنگ اسلامى - تهران، چاپ:
هفتم، 1385 ه.ش.