المنصوری فی الطب (ترجمه)،ص: 426
عسل و گل نرگس
در ادامه مطلب ................................
المنصوری فی الطب (ترجمه)،ص: 426
عسل و گل نرگس
المنصوری فی الطب (ترجمه)،
ص: 426
سردرد گرم[1]:
دارویى روغنى، سودمند براى سردرد گرم:
گزارهى آن: تخم کاهو و شیاف مامیثا و صندل و گل سرخ و فوفل و أفیون و سرکه و گلاب روى پیشانى بمالید، سپس آن را در پارچهاى، که با سرکه و گلاب خیس شده را روى پیشانى او گذارید، هرگاه ولرم شد برداشته و دوباره این انجام کار انجام دهید.
مرهم سردرد سرد:
مرهمى سودمند براى سردردهاى از سردى: گندبیدستر، فربیون،
______________________________
(1). طسوج: اندازهى دو دانه و نیم جو، ن. ک نمایه اندازهها
(2). صداع حار:Hot headache
المنصوری فی الطب (ترجمه)، ص: 428
فلفل، خردل، تریاک، را با شراب کهنه مىآمیزند تا بستگى آن بیشتر شود. این مرهم براى هر سردرد کهنه و دیرپا سودمند است.
اگر مدت سردرد از یک هفته بگذرد، او را وادار به آبتنى کردن کنید و روى سر او، دم کردهى بابونه، مرزنگوش، شیح، و نمام به تنهایى یا همگى با هم بگذارید که سودمند مىباشد.
اگر سردرد هر روز پیش از خوراک برانگیخته شود و سپس آرام گردد به او پیش از وقت خوراک، لقمهاى چند از نان در آب انار یا آب غوره و جز آن خیسانده، بدهید.
اگر با بلند شدن آفتاب سردرد برانگیخته شد پس بجاست که سر را با روغن گل سرخ و سرکهى نارس (خل خمر) که هر دو سرد هستند درمان نمایید.
اگر آرام نشد با دیگر نوشابههاى سرد درمان کنید.
اگر سردرد بدرازا کشید و دردناکتر شد و پیوسته ماندگار گشت و نگرانى بر چشم بیمار رفت، نیاز به بریدن سرخرگ گیجگاهى مىباشد.
سخن در اینباره بیرون از هدف نگارش کتاب ماست.
[1] ( 2). صداع حار:Hot headache
دارویى روغنى، سودمند براى سردرد گرم:
گزارهى آن: تخم کاهو و شیاف مامیثا و صندل و گل سرخ و فوفل و أفیون و سرکه و گلاب روى پیشانى بمالید، سپس آن را در پارچهاى، که با سرکه و گلاب خیس شده را روى پیشانى او گذارید، هرگاه ولرم شد برداشته و دوباره این انجام کار انجام دهید.
مرهم سردرد سرد:
مرهمى سودمند براى سردردهاى از سردى: گندبیدستر، فربیون،
______________________________
(1). طسوج: اندازهى دو دانه و نیم جو، ن. ک نمایه اندازهها
(2). صداع حار:Hot headache
المنصوری فی الطب (ترجمه)، ص: 428
فلفل، خردل، تریاک، را با شراب کهنه مىآمیزند تا بستگى آن بیشتر شود. این مرهم براى هر سردرد کهنه و دیرپا سودمند است.اگر مدت سردرد از یک هفته بگذرد، او را وادار به آبتنى کردن کنید و روى سر او، دم کردهى بابونه، مرزنگوش، شیح، و نمام به تنهایى یا همگى با هم بگذارید که سودمند مىباشد.
اگر سردرد هر روز پیش از خوراک برانگیخته شود و سپس آرام گردد به او پیش از وقت خوراک، لقمهاى چند از نان در آب انار یا آب غوره و جز آن خیسانده، بدهید.
اگر با بلند شدن آفتاب سردرد برانگیخته شد پس بجاست که سر را با روغن گل سرخ و سرکهى نارس (خل خمر) که هر دو سرد هستند درمان نمایید.
اگر آرام نشد با دیگر نوشابههاى سرد درمان کنید.
اگر سردرد بدرازا کشید و دردناکتر شد و پیوسته ماندگار گشت و نگرانى بر چشم بیمار رفت، نیاز به بریدن سرخرگ گیجگاهى مىباشد.
سخن در اینباره بیرون از هدف نگارش کتاب ماست.
--------------------------------------------------------
طب الرضا (طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام)، ص: 265
و اعلم ان للعسل دلایل یعرف بها نفعه من ضره الى ...
عسل نیز داراى نشانههائى است که بآنها سود و زیانش از هم شناخته مىشود عسلى که بوئیدن آنها تولید عطسه میکند و آنها که نوشیدنش سکر و مستى مىآورد و آنهائى که چشیدنش گلو را مىسوزاند این انواع از عسل خوب نیست بلکه سم و کشنده است عسل سالمترین خوراکیها است بشرطى که از اول سالم بعمل آمده باشد.
بعضى از غذاشناسان معتقدند که عسل هیچ گاه مسموم گرفته نمیشود زیرا زنبوران عسل در کار خود اشتباه نمیکنند. بعضى این ادعا را باین مدلل مىکنند که اگر ممکن باشد عسلى از مواد مسموم تهیه شود پیش از آنکه بعمل بیاید خود زنبورها را هلاک میکند زیرا عسل در معده آنها بعمل مىآید اما این ادعا درست نیست. بررسى در زندگى و کار زنبوران عسل ثابت کرده است که زنبورها شیره گلها را نمیخورند بلکه در دهان نگهداشته و تحت ترشحات بعضى از مواد شیمیائى و عملیات مکانیکى دست و دهان آن را بعمل مىآورند، علاوه دیده شده که نگهبانان از ورود بعضى از زنبوران که حامل مواد خوبى نیستند جلوگیرى مىکنند و این دلیل است که زنبورها نیز گاهى دچار اشتباه مىشوند و بهمین منوال خود نگهبانان نیز ممکن است در تشخیص و معاینه باشتباه بیفتند.
طب الرضا (طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام)، ص: 266
گل نرگسو لا یؤخر شمّ النرجس فإنه یمنع الزکام مدة ایّام الشتاء الى ...
بوئیدن گل نرگس را در زمستان بتأخیر نیاندازید چه استشمام آن زکام را برطرف مىکند هم چنین بوئیدن سیاهدانه رافع زکام است.
زکام بعلل مختلفى مىتواند بروز کند: یکى از آنها حساسیت اعصاب دماغ است و بهمین جهت است که شخص در زمستان بیش از تابستان بزکام مبتلا مىشود چون علاوه بر امتلاء و اختلالات هضم سرماى (هوا) حساسیت دماغ را بیشتر میکند، تأثیر سرماى هوا و اختلاف آن بروى اعصاب دماغ تابع مقدار ضعف و تسلیم و یا نیرو و استقامت اعصاب است، براى تقویت اعصاب دماغ و مواد مغز بیش از هر چیز ویتامین ب تجویز مىکنند و آن را خوراک مستقیم مغز میدانند ولى مستقیمتر از هر چیز بویهاى خوش و مفید است اما متأسفانه هنوز علم امروز روى بوئیدنیها و تأثیر آن نظرى نداده و تجربیاتى نیندوخته است.
علم و تجربه قدیم تأثیر بوى بعضى از گلها را که از جمله نرگس باشد در تقویت مغز و پیشگیرى از زکام باثبات رسانده است.
سیاهدانه کلیه و مثانه را مرتب و ادرار را جارى میکند، خون حیض را باز و قاعدگى را منظم میسازد، کرم معده را مىکشد و اشتها
طب الرضا (طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام)، ص: 267
را زیاد مىنماید.سیاهدانه مخصوصا جویدن زیاد آن اعصاب مغز را تقویت میکند و از رکود سستى بیدار کرده بر استقامت آن مىافزاید.